ในการเลี้ยงกล้วยไม้ การขยายพันธุ์มีความจำเป็นอย่างมาก เพราะเป็นการเพิ่มจำนวนกล้วยไม้ให้มากขึ้น การขยายพันธุ์กล้วยไม้ มีด้วยกัน 2 แบบ คือ
          1.การขยายพันธุ์โดยการผสมเกสรและการเพาะเมล็ด การขยายพันธุ์แบบนี้ใช้สำหรับขยายพันธุ์โดย การผสมตัวเอง การผสมข้ามต้น การผสมข้ามชนิด การผสมข้ามหมู่ และการผสมข้ามสกุลการผสมโดยการ เพาะเมล็ดนี้ จะได้กล้วยไม้ในปริมาณที่มาก
         2.การขยายพันธุ์โดยใช้ส่วนต่างๆ ของต้น การขยายพันธุ์แบบนี้เป็นการขยายพันธุ์โดยไม่มีการผสมเกสร หรือการไม่ใช่เมล็ดเพาะนั้นเอง การขยายพันธุ์โดยใช้ส่วนต่างๆ ของลำต้น มีด้วยกันหลายวิธี คือ
               1.การตัดแยกลำหน้าและลำหลัง ใช้ขยายพันธุ์กล้วยไม้ประเภทซิมโพเดียล เช่น กล้วยไม้สกุลหวาย หรือสกุแคทลียา
               2.การตัดลำแก่ปักชำในกระบะมะพร้าว การขยายพันธุ์แบบนี้ใช้กับกล้วยไม้ประเภทซิมโพเดียล เช่น กล้วยไม้สกุลหวายบางชนิด
               3.การตัดยอดและการแยกหน่อ การขยายพันธุ์แบบนี้ใช้กับกล้วยไม้ประเภทโมโนโพเดียล
               4.การตัดก้านข้อดอก หน่อ การขยายพันธุ์แบบนี้ใช้กับกล้วยไม้สกุลคาลันเช่
               5.การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ นิยมใช้มาก ใช้กับกล้วยไม้สกุลต่างๆ ทั่วไป

การผสมเกสร

	สำหรับเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ใช้ในภารกิจนี้ คือ ไม้จิ้มฟันกระดาษทิชชู กรรไกร ที่ตัดเล็บ แคปซูลยาเปล่าๆ ดินสอ ป้ายชื่อ สายในของสายโทรศัพท์
	เริ่มด้วยการ ใช้กรรไกรตัดปากของดอกของต้นแม่ที่จะใช้ผสม โดยจะเลือกดอกที่บานสมบูรณ์แล้ว และอยู่ด้านท้ายๆของฝัก เพื่อประโยชน์ในการถือฝักและกล้วยไม้จะได้ไม่ต้องเปลืองพลัง ในการส่งถ่ายอาหารไปเลี้ยงฝักไกลๆ
	จากนั้นก็ใช้ไม้จิ้มฟันทำหน้าที่เลียนแบบหัวของแมลง โดยไปงัดเกสรตัวผู้ที่ออกมาจากต้นแม่
	นำเกสรที่ได้ไปวางไว้บนทิชชูทิ้งไว้พร้อมกับไม้จิ้มฟัน
	จากนั้นใช้ไม้จิ้มฟันอันใหม่ ไปงัดเกสรตัวผู้จากดอกของ ต้นพ่อ SPT 07 มาโดยระวังอย่าให้เกสรหล่น อาจใช้ทิชชู ูแผ่นใหม่มารองไว้ในขณะทำงานด้วยก็ยิ่งดี
	นำเกสรที่ได้ มาวางไว้บนทิชชูแผ่นใหม่ แล้วก็ใช้ปลายไม้จิ้มฟันงัด ก้อนเรณูออกมาจากฝาครอบเรณู ใครรู้บอกด้วยครับ
	โดยปกติเกสรตัวผู้ของช้างจะมีก้านเรณูซึ่งมีฐานเหนียวๆที่ธรรมชาติ ออกแบบมาเพื่อ ให้ติดกับหัวแมลง ถ้าหากว่ามันยึดติดกับไม้จิ้มฟันแน่น ก็สามารถนำเรณูพร้อมทั้งก้านเรณูเข้าไปผสมกับดอกของต้นแม่ที่เตรียม ไว้ข้างต้นได้เลย แต่ถ้าหากว่าก้าเรณูเกิดขาดหรือก้อนเรณูเกิดหลุดออกมา เป็นก้อนๆไม่มีก้านตั้งแต่เเรกที่เราไปเก็บมาจากดอกต้นพ่อ เราก็สามารถที่จะ ใช้ไม้จิ้มฟันอันที่ใช้เก็บเกสรต้นพ่อ ไปจุ่มในแอ่งเกสรตัวเมียของดอกต้นแม่ เพื่อให้ครีมเหนียวๆจากแอ่งเกสรนั้นช่วยยึดก้อนเรณูของต้นพ่อไม่ให้หล่น และนำไปใช้จุ่มในแอ่งเกสรตัวเมียของต้นแม่ได้ง่ายดายยิ่งขึ้น
	ใส่เข้าไปอย่างนี้ พยายามยัดเข้าไปให้ลึกๆ เพื่อเวลาที่แอ่งเกสรตัวเมียบีบตัวแล้วก้อนเรณูจะได้ไม่หลุดออกมา
	เขียนป้าย ระบุคู่ผสม โดยให้ต้นแม่ขึ้นก่อน แล้วตามด้วยต้นเจ้า ของเรณู ผูกป้าย
	นำมาผูกที่ต้นที่เราผสมเสร็จ
	กลับมาที่เรณูของดอก kk-1 ต้นแม่ที่เราวางทิ้งไว้บนทิชชู เราจะเก็บมัน เพื่อนำไปใช้ในโอกาสต่อไป อาจจะนำไปผสมกับต้นอื่นๆ ดังนั้นเรา ควรจะมีวิธีเก็บที่ดีเพื่อยืดอายุของเรณูให้อยู่ได้นานๆ
	ใช้กรรไกรตัดเล็บตัดก้านเรณูออก ควรทำความสะอาดกรรไกรตัดเล็บ โดยใช้ไฟแช๊คลนก่อนทิ้งไว้ให้เย็นแล้วนำมาตัด
	จากนั้นใช้ไม้จิ้มฟันอันที่วางไว้คู่กับเกสรข้างต้นเขี่ยก้อนเกสรทั้งสองก้อน เข้าไปในแคปซูลเปล่าๆที่เตรียมไว้
	จากนั้นก็นำแคปซูลที่ได้ไปใส่ขวดแก้ว หรือกล่องฟิล์ม หรือห่อถุง หรือ อะไรที่สามารถนำไปเก็บไว้ในตู้เย็นได้ อย่าลืมเขียนชื่อ วันที่เก็บเกสร ที่ขวดด้วยนะครับ

การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ
    วิธีนี้ค่่อยข้างลำบากมาก สำหรับคนที่ไม่เครื่องมือที่ครบครันและต้องมีห้องแลบ หากเราจะทำธุรกิจ ขนาดกลางๆ ก็ควรหาห้องแล็บให้ทำให้ หรือหาซื้อที่เขาขายเป็นขวดแล้ว
    การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเป็นการขยายพันธุ์ที่นิยมกันมาก เพราะได้ต้นที่ลักษณะเหมือนเดิมเป็นปริมาณ มากในเวลารวดเร็ว และปลอดโรค

	ขั้นแรกก็ต้องมีฝักกล้วยไม้ก่อน ที่เราคัดเลือกฝักที่สมบูรณ์ ที่สุด
	ต่อมาก็นำมาทำความสะอาดด้วยสารฟอกฆ่าเชื้อ
	พอฟอกด้วยสารฆ่าเชื้อแล้วก็ต้องล้างให้สะอาดด้วยน้ำกลั่นนึ่งฆ่าเชื้อ
	ตั้งแต่ขั้นตอนนี้เป็นต้นไปต้องทำในตู้ปลอดเชื้อ
	จากนั้นนำฝักกล้วยไม้จุ่มในแอลกอฮอล์ 95% เพื่อเผาไฟ ฆ่าเชื้อโรคอีกรอบ
	จากนั้นก็ผ่าตัดกันเลย ตัดหัวท้าย และผ่ากลางฝัก
	ผ่านการชำแหละแล้ว จะเห็นเมล็ดฟูฟ่องอยู่ข้างในเมล็ดแก่เต็มที่แบบนี้งอกชัวร์ เราก็ขูดเอาเมล็ดออกให้หมด
	ได้เมล็ดที่สมบูรณ์ คีบเมล็ดใส่ขวดอาหาร
	ได้เมล็ดอยู่ในขวดอาหารนำไปเลี้ยงในสภาพปลอดเชื้อต่อไป รอเวลาเมล็ดงอก
	เมล็ดเริ่มงอกแล้ว จะเห็นเป็นสีเขียวๆ กลมๆ เรียก โปรโตคอร์ม (protocorm) แล้วก็รอให้โตกว่านี้
	พอถึงระยะนี้ต้นกล้วยไม้จะเต็มแน่นขวดไปหมด ต้องเปลี่ยนอาหารใหม่ให้กระจายตัวกัน เรียกว่าถ่ายกระจาย
	พอต้นเริ่มโตก็นำมาเรียงเป็นแถว เรียกว่าเรียงเดี่ยว การเรียงขึ้น อยู่กับพันธุ์ จำนวนจะอยู่ที่ 30-40 ต้น/ขวด
	ไม้โตชนขวดเตรียมออกปลูกได้เลย

เครดิต โดย : lek30100

รายชื่อแล็บ(Labs - แลป) ภาคเอกชนที่รับเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อกล้วยไม้

     1. บริษัท ยูเซนฟลาวเวอร์ (ประเทศไทย) จำกัด 163 ชั้น 11 อาคารไทยสมุทรพาณิชย์ประกันภัย ถ.สุรวงศ์ แขวงสุริยวงศ์ เขตบางรัก กทม. 10160 โทร. 02-2351076, 02-236-0075 034-391127 รับเพาะเนื้อเยื่อกล้วยไม้สกุลต่าง ๆ

     2. บริษัทบางกอกฟลาวเวอร์ เซนเตอร์ จำกัด(BFC) 34/19 หมู่ 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กทม. 10160 โทร. 02-4210020-4, แฟกซ์ : 02 421-0025 รับเพาะเนื้อเยื่อกล้วยไม้สกุลต่าง ๆ เช่น หวาย คัทลียา ฯลฯ หน้าวัว

     3. BOTANICAL GARDENS BANGKOK 687 ต.คูหาสวรรค์ ภาษีเจริญ กทม. 10160 โทร.02-4210500, 421-8023, 421-9506, แฟกซ์ : 02-421-1687 รับเพาะเนื้อเยื่อกล้วยไม้สกุลต่าง ๆ

     4. บริษัท เอกเซลออร์คิด จำกัด 63/3 ถ.เพชรเกษม 63 หนองแขม กทม. 10160 โทร. (02) 455-6974-80 แฟกซ์ : (02) 454-1781 รับเพาะเนื้อเยื่อกล้วยไม้สกุลต่าง ๆ

     5. บริษัท มีนบุรี ออร์คิด เนิสเซอรี่ 9 หมู่ 8 ถ.รามคำแหง มีนบุรี กทม. 10510 โทร. (02) 543-8298 แฟกซ์ : (02) 543-8289 รับเพาะเนื้อเยื่อกล้วยไม้สกุลต่าง ๆ